12-نوحه‌ها و اشعار حماسی چه تأثیری در روحیه رزمندگان ایرانی داشت؟
اگر به مفهوم "شعار" و کاربرد آن در تاریخ اسلام توجه شود، می‌توان به میزان تأثیر آن در روحیه رزمندگان در جبهه‌های نبرد پی برد. کلمه "شعار" را به معنی نشانه که گروهی از مردم یکدیگر را به وسیله آن بشناسند و ندایی که در جنگ سر دهند و علامت در جنگ و سفر تعریف کرده‌اند. در علوم اجتماعی "شعار" به معنی فریاد بوده و معنی تحت‌الفظی آن "فریاد جنگ" است. در شعار اغلب احساسات مورد خطاب قرار می‌گیرد و ضربه عاطفی و هیجان اساس کار است. البته این طور نیست که احساس برخاسته از عقل نباشد، چرا که احساس قوی و عمیق و شور حاصل از آن، همواره در پشتش یک عقل و شعوری نیز نهفته است و لذا اثر عمیق و طولانی شعارها در احساسات، ناشی از همین مسئله بود و این عقل و شعور نیز خاستگاه دینی و شیعی در رزمندگان ایرانی داشت.
در پیشینة تاریخیِ استفاده از شعار، باید گفت: شعار در اصل عبارت بود از شعرها و نثرهایی که در جنگ‌ها می‌خواندند. به این معنی که وقتی افراد به جنگ می‌رفتند، هر دسته ای شعار مخصوص به خود را داشت و چون معمولاً در جنگ‌های صدر اسلام نبرد تن به تن بود و افراد با سپر و زره و کلاه خود، بدن و صورتشان پوشیده بود و با این هیبت کمتر می‌توانستند یکدیگر را شناسند، جمله ای را انتخاب کرده و در جنگ تکرار می‌کردند تا معلوم شود فلانی جزء فلان لشکر است.
در تاریخ جنگ‌های صدر اسلام که با حضور پیامبر(ص) و سازماندهی و رهبری ایشان بود، شعارها و رجزهایی وجود داشت که از حیث موضوع، مضمون، نحوة استفاده و موقع و مکان اجرا، شعارهای رزمندگان ایرانی در طول 8 سال جنگ تحمیلی بسیار به آنها نزدیک است. نوحه‌ها و اشعار زمندگان ما از نظر کاربرد زمانی و مکانی با یکدیگر تفاوت داشتند. مثلاً شعارهای قبل از عملیات که نیروهای نظامی مشغول آمادگی و تهیه مقدمات و لوازم مقابله با دشمن بودند، تأثیر زیادی در حفظ نشاط نیروها، تهییج احساسات طبیعی و فطری آنها، بالا بردن میزان استقامت آنان در مواجهه با دشمن، تذکر به سمت و سوی الهی و ایمانی مبارزه و وعدة نصرت الهی بود.
شعارهایی مثل شعار "الله اکبر" را که رزمندگان در موقع عملیات و در اوج آن بانگ می‌زدند، ما در تاریخ صدر اسلام و دوران پیامبر(ص) نیز داریم، که این شعار باعث تضعیف روحیة دشمن می‌شد. همچنین شعار "یا فتح یا شهادت" و بدین وسیله می‌خواستند بگویند که تا سر حد جان ایستاده‌اند و قدمی به عقب بازنخواهند گشت، که شبیه این شعار را در زمان جنگ تحمیلی رزمندگان ایرانی سر می‌دادند: "جنگ جنگ تا پیروزی" یا "جنگ جنگ تا رفع فتنه در جهان".
بنابراین اندازه‌گیری تأثیر نوحه‌ها و اشعار در روحیة رزمندگان ایرانی، با عشق و شور و شعوری که از خود در شب‌های عملیات و قبل و بعد آن از خود نشان می‌دادند، امکان پذیر است و لذا در مقاطع مختلف زمانی و مکانی و شعارهای طرح شده در آن موقعیت، می‌توان به تأثیر بسیار و انکارناپذیر آن در روحیة رزمندگان پی برد. همچنین بعضی از این شعارها را در بازوبندها و پیشانی بندهای رزمندگان نیز می‌دیدیم که موجب تشویق و تهییج آنان می‌شد. [1]
[1]برگرفته از کتاب جنگ ایران و عراق، پرسش‌ها و پاسخ‌ها، فرهاد درویشی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ
